Page 10 - Gujurly 2016
P. 10
10
yk işlerinde türkmen taryhynda uly yz galdyran Merdan Abdyrahmanowyň “Gazçylar”, Şagylyç
şahsyýetleriň keşbi, şeýle hem taryhy wakalar Ataýewiň “Nebitçiler”, Mahym Çerkezowanyň
bilen baglanyşykly dürli pursatlar öz beýanyny “Gurluşykçylar” ýaly işlerinde ýurdumyzyň has- TÜRKMEN EDEBIÝATY –
tapýar. Berdiýew taryhda ylmyň-bilimiň ösme- da ösmeginde uly goşant goşýan, bagtyýarlyk
ginde howandarlyk eden Seljuklar soltanynyň döwrüniň buýsançly türkmen zähmetkeşleriniň
keşbini birnäçe alymlar bilen söhbetdeşlik pur- çekýän zähmeti aýdyň beýan edilýär. YLHAM ÇEŞMESI
satynda, köşgüň öňünde görkezýär. Giň manyny Gujurly ýaşlaryň sergisi çeperçilik akade-
özünde jemleýän bu nakgaşçylyk eseriň taslama miýanyň talyplarynyň döwre bap temalara ýüz-
gurluşy deňagramly ýerine ýetirilip, onuň ýagty- lenmek bilen, baýry türkmen suratkeşlerimiziň
lyk we kölege, reňk sazlaşygy bize şol pursaty gazanan üstünliklerini döredijilikli peýdalanmaga
hakyky ýaly göz öňümizde janlandyrmaga kömek we olara täzeçe öwüşgünleri bermäge çalyşýand-
edýär. Begmyrat Akynowyň “Alp Arslan”, Maksat yklaryny äşgär etdi. Mirasa sarpa goýmak, Watany özgertmek dogry suratlandyrylmagy bilen çäklenmän, eý-
Nurmetowyň “Gorkut ata” atly işleri taryhy şah- ýylynda Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly sem şekillendirilýän wakanyň ýa-da şahsyýetiň
syýetlerimiziň keşbini realistiki suratlandyrýarlar. “Sungaty öwreniş” kafedrasynyň 3-nji ýyl talyby Berdimuhamedowyň taýsyz tagallalary bilen halkyň durmuşynda tutýan taryhy ornuny açyk
“Gorkut ata” atly eserde talyp türkmen halkynyň Bagtygül Hojageldiýewa
akyldary, danasy Gorkut ata türkmeniň nusgawy edebi mirasymyzy şekillendiriş sungatymyzda görkezmäge hem ukyply bolmalydyr.
şekilini monumentallyk bilen bermegi başarýar. şöhlelendirmäge we sungat eserleriniň üsti bi- 2015-nji ýylda «Görogly» şadessanynyň
Gorkut atanyň sag eli bilen depesi goç kelleli len Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwrü- ÝUNESKO-nyň adamzadyň maddy däl mede-
hasa daýanmagy, beýleki elindäki kitaby, egnin- niň ýaşlaryny geçmişdäki ruhy baýlyklarymyzyň ni mirasynyň görnükli nusgalarynyň sanawyna
den asylan ýan torbasy dag-düzleri aşyp, halka esasynda terbiýeläp, olary lebzi halal, ynsan- girizilmegi türkmen halkynyň däp-dessurlaryny,
ýol görkezýän akyldar danadan habar berýär. perwer, zähmetsöýer, watansöýüji adamlar edip ahlak ýörelgelerini, edim-gylymlaryny, isleg-ar-
Haýbatly, çuňňur pikirli we dana garaýyşly Gor- ýetişdirmäge giň ýol açyldy. Milli Liderimiziň jaý- zuwlaryny, pelsepesini, dil baýlygyny özünde
kut atanyň eşiginiň epinleriniň jikme-jik ýerine ýe- dar belleýşi ýaly, «Oguznamalar», «Gorkut ata», jemleýän bu şadessany ýaş suratkeşlere ençe-
tirlişi hem eseriň täsirliligini artdyrýar. «Görogly» eposlary, «Zöhre–Tahyr», «Şase- me çeper eserlerini döretmäge ylham beripdir.
“Mirasa sarpa goýmak, Watany özgertmek” nem–Garyp», «Saýatly–Hemra» ýaly yşky-liriki Ýaş nakgaş Zakirjan Babaýewiň «Görogly. «Kyrk
ýyly mynasybetli “Amaly-haşam sungaty” kafed- dessanlar, halkyň hakydasynda ömür dowamat- müňler» şahasy» atly monumental nakgaş işin-
rasynyň talyplary “Görogly” şadessany, “Şase- yny tapan tymsallar, rowaýatlar, hekaýatlar we de «Görogly» şadessanynyň «Kyrk müňler» atly
nem-Garyp”, “Saýatly Hemra” atly dessanlar beýleki şahyrana döredijilik eserleri Oguznama şahasynda beýan edilýän bir pursat şekillendi-
boýunça, şeýle hem “Ýartygulak” halk ertekisi- ýordumynyň ajaýyp miweleridir» [Gurbanguly rilipdir. Taslamanyň merkezinde çarpaýa galan
ne bagyşlap keramika işleri döredýärler. Olaryň Berdimuhamedow. Türkmen medeniýeti. – A.: Gyrata atlanyp oturan Göroglynyň elindäki gyl-
arasynda Ahmetguly Annageldiýewiň “Ýartygu-
lak” atly kramiki tolpumy dürli ýaşdaky tomaşaçy TDNG, 2015, 154-155 s.]. yjyny ýokaryk uzadyp durmagy onuň daş töwe-
üçin, aýratyn hem çagalar üçin has gyzykly bol- Bitaraplyk baýramynyň önüsyrasynda reginde duran uruş hünärini oňat bilýän, mert ýi-
sa gerek. Çünki ertekiniň baş gahrymany Ýarty- Türkmenistanyň Döwlet çeperçilik akademiýas- gitlerini, halkyň dürli wekillerini, uzak aralykdan
gulagyň tut agajynyň aňyrsyndan gara öýüň ýan- ynyň Sergiler jaýynda “Gujurly ýaşlar” atly ser- ýetip gelýän duşmanlary mertlik bilen gaýtargy
ynda sakgallary biri-birine daňylan iki sany açgöz gisi açyldy. Zehinli talyplaryň nakgaş, grafika, bermäge çagyrýan ýaly görkezilýär. Suratkeş
myhmanlaryň üstünden gülüşi diýseň täsirli be- heýkel, külalçylyk eserleriniň arasynda türkmen toparlaryň we eseriň beýleki bölekleriniň şeýle
rilýär. Käkilik Hezretgulyýewanyň “Seýit Jema- halk döredijiligine we nusgawy edebiýatyna ba- bir ýerleşiş tertibini saýlap alypdyr, netijede ähli
leddin ýadygärligi” atly keramika işi bolsa türk- gyşlanan işler hem bar. Çünki sadessanlar hem esasy çyzyklary Göroglynyň gylyjyny uzadyp
meniň taryhy ýadygärliklerinden biri bolan Seýit dessanlar geçmişimiziň, anyk medeni durmuş- duran eline gönükdirilipdir. Eserdäki gahryman-
Jemaleddin ýadygärliginiň keşbine bagyşlanýar. ymyzyň, taryhy ýagdaýlarymyzyň käbir sahypa- laryň ýüz keşplerinde, hereketlerinde watan-
Keramiki küýze nepis, ýylmanak sudury bilen laryny açmaga, edebiýatymyzyň taryhynyň üs- söýüjilik, wepalylyk, batyrlyk, gahrymançylyk,
bir hatarda, daşky keşbi, haşam bezegi boýun- tüni doldurmaga kömek berýän bolsa, türkmen ugurtapyjylyk häsiýetleri şöhlelendirilip, häzirki
ça hem tapawutlanýar. Küýzäniň bokurdagyn- şahyrlarynyň keşpleri ýurdumyzda medeniýete, döwrüň ýaşlarynyň göwünlerini göterýär, hyjuw-
da ýerleşdirlen güberçek nagyş we iki gapdalda sungata, edebiýata goýulýan uly sarpanyň bard- laryny artdyrýar, Watana bolan söýgüsini ber-
ýerleşdirilen aždarha kelleleri Seýit Jemaleddin ygyny görkezýär. kidýär. Köp şekilli taslamanyň arassa, ýiti reňk
metjidiniň girelgesiniň bezegindäki iki sany až-
darhanyň şeklini aňladýar. Haşam küýzäniň göw- Türkmen şadessanlary halkyň durmuşynyň öwüşginleri bilen ýerine ýetirilmegi, ýagtylyk
rüminde şekillendirilen Seýi Jemaleddin ýadygär- belli bir döwründe uly taryhy ähmiýete eýe bolan bilen kölegäniň oýnunyň sazlaşykly peýdalany-
liginiň daşy keşbi, onuň daş-töweregini gurşap wakany beýan edýän kyssa eserleri bolup, uzak lmagy eseriň esasy mazmunyny açyp görkez-
alýan haşamly, çylşyrymly ýerleşdirilen nagyşlar, möhletli wakalary öz içine alýar. Şekillendiriş mäge ýardam berýär.
küýzäniň umumy sudurynyň her bir bölegi ýady- sungatynda hem şadessanlardan alnan pursat- «Görogly» şadessanynyň «Göroglynyň
gärlige mahsus aýratynlyklary jemleýär. lary suratlandyrmaklyk taryhy žanryna degişlidir. öýlenişi» atly şahasynda beýan edilýän wakany
Zähmet temasy boýunça ýerine ýetirilen Taryhy žanryna degişli eseri döretmek üçin diňe Myratmergen Kulyýewiň «Agaýunus» atly monu-
Merjen Çaryýewanyň “Pagtaçy gelin-gyzlar”, bir döwrüň ýagdaýyny we şertlerini, egin-eşigiň mental nakgaş eserinde öz beýanyny tapypdyr.
